Een uitstrijkje, wij doen het. En jij?

Waarom een uitstrijkje laten nemen? 

Baarmoederhalskanker ontstaat heel langzaam. Afwijkende cellen kunnen opgespoord worden voordat ze kankercellen worden. Een uitstrijkje is met andere woorden de beste bescherming tegen baarmoederhalskanker.

In België worden elk jaar rond de 630 vrouwen door baarmoederhalskanker getroffen. Ze krijgen een kwaadaardig gezwel ter hoogte van de baarmoederhals. Het gezwel wordt gevormd door cellen die woekeren. “En het gaat bijna altijd om cellen die besmet zijn met het humaan papillomavirus (HPV)”, zegt dokter Patrick Martens, directeur van het Centrum voor Kankeropsporing.

“Iedereen die seksueel actief is of was kan worden besmet. Ongeveer 80% van de vrouwen wordt vroeg of laat besmet. Meestal ruimt het lichaam het humaan papillomavirus zelf op na twee jaar. Maar als dat niet gebeurt, kunnen afwijkende cellen ontstaan.” Die cellen kunnen 10 tot 15 jaar na de besmetting kanker veroorzaken.

Wie kan een uitstrijkje laten afnemen?

Het bevolkingsonderzoek moedigt daarom vrouwen van 25 tot en met 64 jaar aan om een uitstrijkje te laten nemen. Als de ziekte of het risico erop tijdig wordt vastgesteld, kunnen verwikkelingen of een (zwaardere) behandeling vermeden worden en is de kans op volledige genezing groter.

Het onderzoek wordt opgesplitst in twee leeftijdsgroepen:

Ben je tussen 25 en 29 jaar?

• Je laat elke drie jaar een uitstrijkje van de baarmoederhals nemen bij je huisarts of gynaecoloog
• In het labo wordt je uitstrijkje eerst onderzocht op de aanwezigheid van afwijkende cellen. Dit betekent nog niet dat je kanker hebt, wel dat vervolgonderzoek nodig is. Zijn er geen afwijkende cellen, dan is een uitstrijkje om de drie jaar voldoende. Baarmoederhalskanker groeit heel langzaam.

Ben je tussen 30 en 64 jaar?

• In plaats van elke drie jaar, is een uitstrijkje om de 5 jaar nodig. 
• Opgelet: de eerste maal dat je een uitstrijkje laat maken na 1/1/2025, doe je dat best nog eenmalig drie jaar na het vorige.
• In het labo zal het uitstrijkje vanaf nu eerst onderzocht worden op de aanwezigheid van hoogrisico-HPV. Is dat het geval, dan wordt het uitstrijkje verder onderzocht op afwijkende cellen. Is dat niet het geval, dan is een uitstrijkje om de 5 jaar voldoende. Het risico op baarmoederhalskanker is dan zeer laag want de HPV test is heel erg gevoelig.

Is een uitstrijkje gratis?

Het onderzoek van het uitstrijkje is meestal gratis. Je betaalt alleen de consultatie bij je huisarts of gynaecoloog. Dit uitstrijkje wordt dan in een laboratorium onderzocht om te kijken of het afwijkende cellen bevat.

Wat gebeurt er als het uitstrijkje afwijkend is?

Enkele weken na het uitstrijkje ontvangt je arts het resultaat. Als er afwijkende cellen gevonden werden, is bijkomend onderzoek nodig. Mogelijk maakt dit je ongerust? Bespreek het zeker met je arts.

Als er lichte afwijkingen gevonden worden, krijg je meestal het advies om na 6 en 12 maanden een vervolguitstrijkje te laten nemen. Je arts controleert dan of de afwijkende cellen verdwenen zijn. Als de afwijkende cellen niet verdwijnen, is bijkomend onderzoek nodig.

Als je uitstrijkje ernstig afwijkende cellen bevat, dan word je doorverwezen voor bijkomend onderzoek. 

De kans dat je echt baarmoederhalskanker hebt, is klein. Vaak gaat het om een voorstadium dat vrij eenvoudig kan worden behandeld. In dat geval wordt baarmoederhalskanker voorkomen.

Wanneer laat je best een uitstrijkje maken?

Ben je tussen 25 en 29 jaar? Laat dan om de 3 jaar een uitstrijkje nemen bij je huisarts of gynaecoloog. 3 jaar zijn zo voorbij, dat weten we. We hebben het allemaal druk en zijn goed in het vinden van excuses om dat uitstrijkje toch nog maar even uit te stellen. Maar van uitstel kom vaak afstel. Ben je ouder dan 30 jaar, laat je er eentje nemen om de 5 jaar. Dit uitstrijkje wordt dan meteen getest op de aanwezigheid van hoogrisico-HPV.

Misschien heb je er ook helemaal geen zin in en kijk je er tegenop. Het is inderdaad niet het meest aangename onderzoek, maar dat mag je niet tegenhouden om het te laten doen. Dit onderzoek is te belangrijk voor je gezondheid.

Vertel daarom eerlijk aan je arts dat je wat ongerust of nerveus bent voor het uitstrijkje. Dan kunnen jullie samen bekijken om het onderzoek aangenamer te laten verlopen. Laat dus zeker een uitstrijkje nemen. Want tijdig opsporen is belangrijk. Ook als je gevaccineerd bent tegen HPV is dit driejaarlijks onderzoek nodig. 

Risicogroep

Elke vrouw is vatbaar voor baarmoederhalskanker, maar sommigen hebben een verhoogd risico. “Als je rookt, werkt je afweersysteem minder goed. Je lichaam heeft meer moeite om het HPV-virus op te ruimen. Baarmoederhalskanker komt ook vaker voor bij vrouwen die medicatie nemen die het afweersysteem onderdrukt of bij vrouwen met HIV of aids”, legt dokter Martens uit.

“Ook vrouwen die nooit een uitstrijkje laten nemen, vormen een risicogroep omdat bij hen de voorstadia niet worden ontdekt en behandeld. De ziekte komt trouwens op alle leeftijden voor. De meeste gevallen zien we bij vrouwen tussen 35 en 64 jaar.” Dit wil dus zeggen dat ook vrouwen ouder dan 50 baarmoederhalskanker kunnen krijgen.

Moet je als lesbische vrouw ook deelnemen aan het onderzoek?

Ja. Ook als je lesbisch bent, kan je besmet geraken met HPV door te vrijen met iemand die een HPV-besmetting heeft. 

De kans dat een lesbische vrouw besmet raakt met HPV is kleiner dan voor een heterovrouw. Maar het is niet bekend hoeveel kleiner. Het is dus aangeraden om een uitstrijkje te laten nemen om de drie jaar.

Moet je ook een uitstrijkje laten nemen als je transgender bent?

Ben je geboren als vrouw? Wanneer je nog een baarmoederhals hebt, laat je best een uitstrijkje nemen. Bespreek dit altijd even met je arts of gynaecoloog.

Ben je geboren als man? Als transvrouw heb je geen baarmoederhals en heeft het dus ook geen zin om deel te nemen aan het onderzoek. 

Wanneer was mijn laatste uitstrijkje?

Wellicht weet je niet meer exact wanneer nu weer je laatste uitstrijkje was. Maar geen nood, je kan die info makkelijk terugvinden op www.mijngezondheid.be

Daar kan je ook je vaccinaties, medisch dossier en medicatieschema vinden. 
Inloggen kan met je elektronische identiteitskaart. Je kan ook de app ‘itsme’ gebruiken. Of klik in Mijn Helan door naar jouw e-gezondheidsdossier.

En het vaccin tegen HPV? 

De Vlaamse overheid biedt alle jongens en meisjes in het eerste jaar secundair onderwijs gratis het vaccin tegen het humaan papillomavirus (HPV) aan. Dit is het virus dat baarmoederhalskanker veroorzaakt. Lees meer over het HPV-vaccin. Ben je ingeënt tegen HPV? Ook dan is het belangrijk dat je om de drie jaar een uitstrijkje laat nemen door je arts of gynaecoloog.

Misschien heb je al ergens gelezen dat het Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker gaat veranderen ?

Alle vrouwen tussen 25 en 64 jaar die zich niet tijdig laten onderzoeken, zullen nog steeds uitgenodigd worden door het Centrum voor Kankeropsporing voor een uitstrijkje bij een arts naar keuze. De afname van het uitstrijkje bij de arts verandert niet. Enkel de procedure in het labo verandert voor vrouwen vanaf 30 jaar. Voor hen zal het uitstrijkje vanaf dan eerst getest worden op het humaan papillomavirus (HPV (humaan papillomavirus)). Alleen als hoogrisico-HPV gevonden wordt, wordt datzelfde uitstrijkje in het laboratorium beoordeeld op afwijkende cellen.

Regelmatig een uitstrijkje laten nemen blijft dus aangewezen om vroegtijdig een verhoogd risico op baarmoederhalskanker op te sporen.

Lees alles over het bevolkingsonderzoek