Welke perspectieven rond slaap bestaan er allemaal?

Slapen is belangrijk voor groot en klein

Slapen is van levensbelang voor kinderen: het lichaam herstelt en komt tot rust, indrukken worden verwerkt en je krijgt terug kracht en energie.

Dit merk je ook als volwassene: je batterijen opladen en voldoende slapen zorgen ervoor dat je het beste functioneert en zorg kan dragen voor anderen. Het is dus goed voor jezelf én voor je omgeving. 

Onvoldoende rust en slaap kan zorgen voor:

• oververmoeidheid
• overgevoeligheid
• overprikkeling
• moeilijker in slaap vallen
• slechter of korter slapen
• slapeloze nachten
• slaaptekort
• minder ruimte om te groeien/leren

Dit leidt soms tot een vicieuze cirkel waarbij er een impact is op jouw kind en zijn/haar omgeving. 

Netwerk rondom jouw kind

Heel wat mensen omringen je kind, zijn van betekenis en zijn mee aanwezig in de opvoeding van je kind. Elk met zijn eigen achtergrond, noden, waarden en normen, kennis, mening,… 

En die mening laten ze soms maar al te graag horen. Of jij daar nu om vroeg of niet. Maar ook in je vriendengroep is het thema 'slapen' ongetwijfeld een hot topic. Je vrienden vragen jou misschien hoe jouw kind slaapt omdat ze zelf met een slechte slaper zitten of omgekeerd. 'Om hoelaat gaat jouw kind naar bed?', 'Oh mijn kind heeft altijd doorgeslapen.' of 'Onze zoon slaapt altijd bij ons in bed', zijn maar enkele van vele voorbeelden.

Hoe je het ook draait of keert: als het om slaap gaat, zijn we allemaal een beetje zoekend.

Graag nemen we je mee door enkele perspectieven. 

Kinderopvang

Vanuit de pedagogische visie van Helan kinderopvang volgen we het ritme van het kind. Als kinderen aangeven moe te zijn, bieden we ze slaap aan. Op deze manier komen we tegemoet aan hun behoeften, nemen we een sensitieve responsieve* houding aan, voelen kinderen zich begrepen en erkent én bouwen we aan een positieve vertrouwensband. We trekken het ritme van het kind ook door bij het eten, spelen, de ontwikkeling,… 

Vanuit de kinderopvang merken we de stijgende bezorgdheden en vragen omtrent het slapen van kinderen. Kindbegeleiders botsen soms op vragen waar ze niet aan tegemoet kunnen komen.

Een strak slaapschema bv. is vaak in de praktijk niet uit te voeren. Een dag in de kinderopvang kan zeer verschillend zijn van een dag thuis:

• intensiever
• geeft meer of andere prikkels
• kinderen hebben andere noden
• het effect van de groepsdynamiek
• rituelen van de groep
• ...

We hechten veel belang aan de relatie, vertrouwen en afstemming met ouders. We maken daar graag tijd voor tijdens een eerste kennismakingsgesprek, de wenperiode en ook tijdens het verdere verloop van de opvang.

Kind & Gezin (Agentschap Opgroeien)

Kind & Gezin merkt ook de stijgende vragen op rond het thema slapen. Sommige ouders worstelen met slaapproblemen bij hun kind en vragen naar tips en oplossingen. 

Geen enkel kind wordt geboren met een handleiding en de perfecte ouder bestaat niet. Kind & Gezin wil komaf maken met de druk van het ideaalbeeld. Met die wolk die niet altijd roze moet zijn. Ouderschap is een proces van vallen en opstaan. 

Kind & Gezin zet in op het versterken van de ouderrol en het ‘goed genoeg’ ouder zijn. Ze spenderen tijd aan het écht luisteren, werken vraaggericht en bieden ondersteuning. Sommige ouders vinden het fijn om eens te kunnen ‘luchten’ en voelen zich daardoor begrepen en gesteund in hun ouderrol. Tijdens een gesprek met ouders luisteren ze naar de behoeften van het kind en die van de ouders. Ze focussen op alle aspecten van het ouderschap. 

Ze hechten ook belang aan een positieve aanpak bij het slapen. Daarbij kijken ze naar het ritme van het kind en raden ze aan geen strak vooropgesteld schema te gebruiken. Kinderen zijn erg verschillend en men kan een kind daarop niet programmeren. Kind & Gezin hecht belang aan veiligheid, nabijheid, voorspelbaarheid en vertrouwen. Net als ook het bieden van regelmaat, rituelen en flexibiliteit.  

Slaapcoach

Het aantal slaapcoaches is explosief toegenomen. Een kinderslaapcoach is geen beschermd beroep/titel, iedereen kan zichzelf slaapcoach noemen. De coaches hebben verschillende achtergronden, ervaringen, opleidingen en manieren om gezinnen te ondersteunen. 

Ouders hebben meestal al een hele weg afgelegd voordat ze terecht komen bij een slaapcoach. Zo gaf Lise Dullaerts, babyslaapcoach, mee dat bij een ondersteuning elk gezin en elk kind uniek is en centraal staat, niet de methode(s) en strikte regels.

De strakke vooropgestelde schema’s zijn erg gedragsmatig gericht en nemen niet de volledige context mee. Je kan slaap niet forceren. De focus bij slaapcoachondersteuning ligt op enkele richtlijnen zoals wakkertijden, slaaptijden, vermoeidheidsignalen,… en belangrijke bouwstenen zoals een gevoel van veiligheid, verbinding, regulatie, realistische verwachtingen, structuur & rust, een passende slaapomgeving,… 

Een slaapcoach kan ook in communicatie gaan met de kinderopvang als dit nodig is. Ook hier is het belangrijk om de verschillende contexten naar voor te brengen en af te stemmen wat mogelijk is. 

Ouders

De verschillen komen ook naar voor bij ouders zelf. Sommige ouders geven aan dat het slapen prima verloopt thuis en in de kinderopvang, andere zitten nog met vragen of bezorgdheden over de slaapgewoontes van hun kindje in de kinderopvang. Zoals: 'Waarom slaapt mijn kind zo weinig in de opvang?', 'Kan je mijn kind wakker maken na 30 min slapen?', 'Kan je de dutjes inkorten ter voorbereiding naar school?',…

Elk gezin is verschillend en om hierop zicht te krijgen vinden we het belangrijk om in te zetten op persoonlijk contact en communicatie met elkaar. Dit start al van bij het eerste moment dat we elkaar ontmoeten en zet zich verder doorheen het verdere verloop van de opvang.

We nodigen je graag uit om binnen te komen in de kinderopvang, kom ‘voorbij het poortje of de deur’.

Geef mee wat jouw kindje helpt om in slaap te vallen, wat zijn de gewoontes van thuis (slaapzak, muziek, ritueel, knuffeltje,…)? Wat maakt dat je iets wil veranderen aan het slapen? Wat speelt er? Hoe kunnen wij helpen/ondersteunen? Kijk door de bril van het kinderdagverblijf en stem af wat mogelijk is. Is er ruimte om mee te bewegen of wat is moeilijk haalbaar en waarom? 

En uiteraard willen we ook vooral kinderen een stem geven, ze zijn krachtig en willen gehoord, gezien en erkend worden. Kinderen doen er toe! Ze zijn belangrijk.

Jonge kinderen hebben nood aan slaap, ze hebben nood aan structuur en duidelijkheid afgestemd op hun persoon. Wat is het beste voor het kind? Wat zijn de slaapbehoeften thuis en in de kinderopvang? Hoe functioneert het kind in de opvang? Hoe kijken we naar zijn welbevinden en betrokkenheid, hoe kunnen we hier rekening mee houden en op inspelen?

Slapen gaat verder… 

Laten we al deze perspectieven samenbrengen en in communicatie gaan, afstemmen op elkaar en de mogelijkheden. Begrip tonen en bouwen aan een positieve relatie.
Communiceer met elkaar, niet naast elkaar.