Polyfarmacie bij ouderen

Enkele cijfers over polyfarmacie

• 4 op de 10 mensen ouder dan 75 gebruiken minstens 5 geneesmiddelen per dag op lange termijn.

• Bij 2 op de 5 schrijven ten minste 3 verschillende artsen geneesmiddelen voor.

• Bij 1 op de 5 zijn er minstens 4 artsen betrokken bij één of meer behandelingen.

Wat is polyfarmacie en waarom is het gevaarlijk?

Polyfarmacie is langdurig vijf of meer geneesmiddelen per dag gebruiken. Zo’n intensief gebruik van medicatie kan tot gezondheidsproblemen leiden, vooral bij ouderen. Denk aan meer valpartijen, minder goed kunnen functioneren in het dagelijks leven, een cognitieve achteruitgang, spijsverteringsstoornissen, incontinentie, geheugenproblemen, meer ziekenhuisopnames en zelfs sterfte.

Wat zijn de risico’s van polyfarmacie?

• De mogelijke bijwerkingen van de verschillende geneesmiddelen zorgen voor problemen, bovenop de symptomen van de aandoeningen. Vooral ouderen zijn door een verminderde werking van de nieren extra gevoelig voor bijwerkingen.
• Sommige geneesmiddelen versterken of vernietigen elkaar in hun werking als ze samen worden gebruikt. Dat vergroot niet alleen het risico op bijwerkingen, maar neemt ook het nut van bepaalde medicatie weg. 
• De vorm, dosis of termijn van een geneesmiddel kan ongeschikt zijn voor een patiënt. Denk aan druppels verkeerd tellen, of grote tabletten bij mensen met slikproblemen. De behandeling houdt dan meer risico’s dan voordelen in.

Wanneer je door de bomen het bos niet meer ziet

Het kan moeilijk zijn om een overzicht te bewaren over al die verschillende soorten medicatie. Merk je dat je moeite hebt om te onthouden welke geneesmiddelen je elke dag moet innemen? Dat je de verpakkingen en soorten pilletjes moeilijk uit elkaar kan houden? Ook hier kunnen je arts of apotheker je bij helpen:

• Vraag hen een medicatieschema voor je op te maken van de geneesmiddelen die je dagelijks moet innemen en de praktische informatie over hoe en wanneer je ze moet innemen. 
• Gebruik praktische hulpmiddelen om potten te openen of een blisterpen, om tabletten uit hun verpakking te halen.  
• Gebruik een pillendoos om je geneesmiddelen per moment van inname te rangschikken. Of vraag bij je apotheker om individuele medicatievoorbereiding. Dan wordt je medicatie verpakt per innamemoment. 
• Zet een alarm- of ‘herinneringssysteem’ op, of vraag aan familieleden om je eraan te herinneren dat je jouw geneesmiddelen moet innemen. 

Hoe polymedicatie voorkomen?

Gelukkig bestaan er hulpmiddelen die artsen ondersteunen in de behandeling, zoals het globaal medisch dossier (GMD). Dit laat artsen toe om onder meer het geneesmiddelengebruik van een patiënt met elkaar te delen. Bijna 85% van de ouderen die minstens 5 geneesmiddelen langdurig gebruiken, beschikt over zo’n dossier. 

Ook apothekers kunnen onderling informatie delen, aan de hand van het gedeeld farmaceutisch dossier. ¨Patiënten kunnen ook voor een huisapotheker kiezen om hun geneesmiddelengebruik op te volgen. Maar slechts 30% van de bestudeerde 75-plussers maakt hier gebruik van. 

Een meer uitgebreide digitale informatiedeling tussen artsen en apothekers zal het geneesmiddelengebruik optimaliseren. De patiënt moet ook actief betrokken worden, zodat hij of zij begrijpt wat het doel is van de behandeling en waarom geneesmiddelen worden stopgezet.
 

Vragen over polymedicatie?

Heb je vragen over je medicatiegebruik? Je huisarts of apotheker staat altijd klaar met advies. Bespreek openlijk welke medicatie je neemt, inclusief voedingssupplementen of zelfmedicatie, en geef ook aan of je recent je behandeling hebt gewijzigd of stopgezet. 
Merk je bijwerkingen zoals verwardheid, droge mond, slaperigheid of bloedingen? Vergeet je regelmatig je medicatie in te nemen of ondervind je andere moeilijkheden? Ook veranderingen in je gezondheidstoestand of persoonlijke situatie, zoals het overlijden van een partner, kunnen een invloed hebben op je behandeling. 

Tip: Schrijf je vragen vooraf op, zodat je ze zeker niet vergeet tijdens je consultatie.