De onschatbare waarde van de blindengeleidehond

“Witse staat synoniem voor mijn vrijheid. Voordien moest ik altijd een beroep doen op anderen als ik mij wou verplaatsen en nu ga ik zelf met mijn hond op stap. Ik kan nu zelf te voet naar mijn werk en als ik wil gaan wandelen, kan ik zelf beslissen wanneer ik vertrek. Die zelfstandigheid en die vrijheid heb ik volledig aan Witse te danken.”

Eén geheel met het baasje

“Witse draagt een harnas en dat zorgt ervoor dat ik mij veilig op de openbare weg kan verplaatsen. Als een blindengeleidehond het harnas aanheeft, weet hij dat hij één geheel is met zijn baasje. Eigenlijk is hij dan 2 meter groot en 1 meter breed. Die afstanden houdt de hond in de gaten om nergens tegen te botsen. Zo omzeilt hij obstakels en kan hij ook een zebrapad aangeven. Zodra het traject dat ik regelmatig afleg, gekend is, kan Witse aangeven waar zich de deur van een winkel, bakker of bank bevindt en waar ik moet binnengaan. Hij geeft ook trappen aan: hij stopt bij het begin en het einde van de trap, zodat ik nooit van een trap kan vallen.

Het is wel belangrijk dat ik de omgeving ken. Als ik in een straat ben waarvan ik weet dat er een zebrapad is, geef ik het commando om dat te zoeken. De hond stopt dan aan de stoeprand voor het zebrapad. Ik moet vervolgens het verkeer inschatten en als ik weet dat het veilig is, geef ik het commando om over te steken. Ik heb de leiding en geef de commando’s, zodat de hond weet welke functies hij moet uitvoeren. Maar als de hond stopt voor een put in het voetpad en ik geef toch het commando om verder te gaan, zal hij niet rechtdoor gaan. In dat geval gaat hij daar in een boog omheen. Dat wordt ‘intelligente ongehoorzaamheid’ genoemd. Als een auto te dichtbij is, zal hij ook niet vertrekken.”

De wil om te behagen

“De naam van de blindengeleidehond wordt gekozen door het pleeggezin, waar de hond tijdens zijn eerste levensjaar gesocialiseerd wordt en alle basiscommando’s leert, zoals ‘zitten’, ‘liggen’, ‘blijven’, ... Het pleeggezin mag een naam kiezen, maar het krijgt wel een beginletter. Aan elk nest wordt een letter van het alfabet toegekend en de pleeggezinnen gaan met die letter aan de slag om een naam te kiezen. Enkel heel vreemde namen worden geweerd. Iemand wilde een blindengeleidehond ooit ‘Whisky’ noemen, maar dan hebben de instructeurs van het trainingscentrum wel gevraagd om een andere naam te zoeken: het is namelijk niet zo handig om in een park op ‘Whisky’ te roepen …! Maar voor de rest zijn de pleeggezinnen daar heel vrij in.

De pleeggezinnen worden door puppy-instructeurs begeleid. Als de hond ongeveer een jaar oud is, verhuist hij naar het opleidingscentrum, waar de echte training start: die duurt tussen de 8 en de 12 maanden. Als de hond ongeveer 2 jaar is, is hij klaar. Dan wordt er een match met een blinde persoon gezocht. De instructeurs komen op bezoek bij de personen die een aanvraag doen en gaan dan na welke honden er in aanmerking komen voor de persoon in kwestie: woont de gebruiker in een dorp of in een stad? Moet die gaan werken? Moet die het openbaar vervoer nemen of kan die overal te voet geraken?

Mijn eerste hond heb ik in 2000 gekregen. Witse, een labrador, is mijn vierde hond. Mijn eerste twee honden waren ook labradors. De derde was een goldendoodle, een kruising tussen een golden retriever en een koningspoedel. Labradors en golden retrievers zijn bijzonder geschikte rassen voor een blindengeleidehond omdat zij een heel hoge ‘will to please’ hebben. Ze doen heel graag iets voor anderen, maar krijgen natuurlijk ook regelmatig een beloning als ze goede aanwijzingen hebben gegeven.”

Een levend wezen dat zelf ook zorg nodig heeft

“Ik ben geboren met een oogaandoening, met name een progressieve aftakeling van de oogzenuw. Maar die is maar tot uiting gekomen toen ik ongeveer 8 jaar was. Ik was wel slechtziend, maar ik zag toch nog redelijk goed. Het is pas rond mijn 30ste dat ik mij niet meer zelfstandig kon verplaatsen. Toen heb ik de keuze gemaakt voor een assistentiehond. Daar moet je goed over nadenken, want het gaat om een levend wezen dat zorg nodig heeft. Er hangen dus consequenties aan vast. Toen ik besliste dat ik een geleidehond wilde, heb ik een aanvraag gedaan bij het BCG, het Belgisch Centrum voor Geleidehonden. Ik heb een jaar moeten wachten, maar dat is in de huidige omstandigheden echt niet lang want nu staan er veel mensen op de wachtlijst. Sommigen wachten al 4 of 5 jaar op een eerste hond. Ik heb dus geluk gehad.

Vanaf het moment dat je een hond toegewezen krijgt, dien je drie weken lang een opleiding te volgen in het centrum zelf. Je verblijft dan in het centrum, maar in het weekend mag je wel naar huis. Na die drie weken mag je je hond echt meenemen en komt de instructeur thuis de belangrijkste trajecten aanleren die de hond samen met jou zal afleggen.”

Zware selectie vanaf pup

“Elke hond is anders. Elke keer als ik een nieuwe hond kreeg, moest ik weer in opleiding om met de hond te leren omgaan. De hond moet mij leren kennen en ik moet hem leren kennen. De honden zelf worden ook apart geselecteerd. Het gaat om een zware selectie vanaf pup, waarbij ze constant worden opgevolgd. Diegene die de selectie doorstaan, zijn lief en aaibaar. Ze doen hun werk heel graag en beschikken over een enorm verantwoordelijkheidsgevoel.

Ik ben alleenstaande. Voor elke taak buitenshuis verplaats ik mij met de hond. In huis heeft de hond geen functie. Thuis is hij gewoon los, weliswaar altijd bij mij, maar dan moet hij niks doen. En op mijn werk doe ik het harnas en de leiband uit als ik aankom. Dan kruipt hij in zijn mand of ligt hij onder of naast mijn bureau, maar altijd in de buurt. Hij ligt dan gewoon op mij te wachten.”