#waaromvaccineren
Vaccins zijn de meest doeltreffende manier om je te beschermen tegen bepaalde ernstige infecties. Wat weet jij over vaccins? Doe de test en kom het te weten.
Vaccins: daarom zijn ze goed voor je
Je laten vaccineren is een individuele en collectieve daad van bescherming. Je beschermt er jezelf mee, maar ook de mensen in je omgeving en ruim daarrond. Hoe werkt dat nu precies?
Voor jou én je omgeving
Door jezelf en je kinderen te laten vaccineren, trek je voluit de kaart van de preventie:
Welke ziekten?
Vaccins beschermen je tegen bepaalde infectieziekten, die veroorzaakt worden door microscopisch kleine organismen: microben of micro-organismen.
Er bestaan verschillende families van microben waaronder de bacteriën, virussen, enz. De ziektes die ze veroorzaken, kunnen meestal van de ene persoon op de andere overgedragen worden, zoals bijvoorbeeld COVID-19, de mazelen, kinkhoest, griep enz.
Hoe werkt een vaccin?
Hoe komt het dat een vaccin je beschermt tegen een latere infectie? Het proces in een notendop:
Laat je vaccineren
Laat je vaccineren en bescherm niet alleen jezelf, maar onrechtstreeks ook de meest kwetsbaren, bijvoorbeeld mensen voor wie vaccinatie medisch niet mogelijk is, of baby's die nog niet gevaccineerd zijn.
Als de omgeving van een pasgeborene zich laat vaccineren tegen kinkhoest bijvoorbeeld, blijft de baby gespaard van besmetting vóór de vaccinatieleeftijd.
Wat zijn adjuvanten?
De toevoeging van een adjuvant is noodzakelijk bij de meeste ‘gedode’ vaccins: zonder adjuvant kan de immuunrespons niet voldoende op gang komen.
De adjuvant die momenteel het meest gebruikt wordt, is aluminium. Die wordt als het meest doeltreffend en best getolereerd beschouwd. Het gebruik van aluminium leidt soms tot vragen, maar de hoeveelheid die gebruikt wordt in de vaccins is extreem klein.
Na 80 jaar gebruik in vaccins is er nooit een significant neveneffect van aluminium in vaccins gerapporteerd.
Welke weg legt de goedkeuring van een vaccin af?
De standaard voor kwaliteit, doeltreffendheid en veiligheid van vaccins is héél strikt. Voor een vaccin op de markt komt, gaat er een heel proces aan vooraf:
De onderzoekers isoleren de bacterie of het virus dat verantwoordelijk is voor de ziekte.
Het belangrijkste ingrediënt van de meeste vaccins is (een deel van) de microbe die aan de oorzaak ligt van de ziekte. Die microbe wordt gedood of verzwakt en dus onschadelijk gemaakt. Daarna wordt meestal steriel water of een zoutoplossing toegevoegd. Bepaalde vaccins bevatten ook in minieme hoeveelheden die strikt gereglementeerd zijn:
- antibiotica-bewaarmiddelen om de besmetting van het vaccin door bacteriën te vermijden
- stabilisatoren, om de kwaliteit van het vaccin tijdens de volledige bewaartijd te behouden
- een adjuvant om de immuunrespons op het vaccin te stimuleren.
Voor een vaccin toegediend mag worden, ondergaat het een lange en strenge periode van klinische testen, die een tweeledig doel heeft: bevestigen dat het vaccin de gewenste bescherming biedt én nagaan dat het geen belangrijke nadelige effecten veroorzaakt. Deze proeven laten de onderzoekers toe de doeltreffendheid van het vaccin vast te stellen volgens de toegediende dosissen, het vaccinatieschema, de tolerantie van de gevaccineerde personen, enzovoort.
Nadat de klinische proeven zijn afgerond, vraagt de fabrikant een ‘vergunning voor het in handel brengen’ (VHB) aan een Europese instantie (Europees Geneesmiddelenagentschap EMA) of een Belgische instantie zoals het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG). De geraadpleegde instantie spreekt zich uit over de risico-batenverhouding van het product. Ze vergelijkt het risico van de ongewenste effecten die eventueel met het vaccin gepaard gaan met de verwachte voordelen voor de gezondheid van de gevaccineerde personen en keurt het op de markt brengen ervan goed of af.
Nadat het vaccin op de markt is gebracht, wordt het toezicht voortgezet: het FAGG verzekert een permanente opvolging van de doeltreffendheid en de tolerantie van het vaccin binnen de bevolking. De gezondheidsoverheden inspecteren regelmatig de installaties waar de vaccins geproduceerd worden.
Ook het nieuwe coronavaccin doorliep dit hele proces. Dat het toch allemaal snel ging, heeft vooral te maken met extra mankracht en middelen. Lees meer over het coronavaccin.
Groepsbescherming en vaccinatiegraad
Om echt doeltreffend te zijn, moet het aantal gevaccineerde personen voldoende hoog zijn en een bepaalde drempel overschrijden. Het hoge aantal gevaccineerde personen verhindert dat de ziektekiemen zich verspreiden. Dit is wat we de ‘vaccinatiegraad’ noemen.
Dankzij deze ‘groepsimmuniteit’ kunnen de meest kwetsbare personen, zoals pasgeborenen die nog niet gevaccineerd zijn of personen die om medische redenen niet gevaccineerd mogen worden, beter beschermd worden.
Bepaalde ziektes zoals poliomyelitis zijn zeer zeldzaam in een regio (vb. EU) of zijn helemaal verdwenen zoals pokken. De meeste microben die de ziektes veroorzaken, bestaan echter nog altijd en vaccinatie blijft noodzakelijk om het opnieuw opduiken van deze ziektes te beperken of te vermijden.
Hoeveel kost een vaccin?
Sommige vaccins zijn gratis, andere worden dan weer gedeeltelijk terugbetaald door je ziekenfonds.
Lees meer over de kost
Kan je ziek worden van een vaccin?
Wist je dat?
Ongewenste effecten bij vaccins zijn niet te verwarren met contra-indicaties die heel zelden bij bepaalde vaccinaties voorkomen. Bepaalde personen mogen niet gevaccineerd worden omwille van hun gezondheidstoestand: ziekte, zwangerschap (bij bepaalde vaccins), allergieën, ... Deze contra-indicaties, die verschillen van vaccin tot vaccin, zijn welbekend en een controle gebeurt uiteraard vóór elke vaccinatie!
Meer info op laatjevaccineren.be
Betrouwbare bronnen
- Alle informatie over vaccinatie staat op laatjevaccineren.be
- Ook bij Kind en Gezin vind je betrouwbare info.
- Interessant is zeker de Factcheck vaccinatie van Gezondheid en Wetenschap.
Vragen of twijfels?
Je goed informeren over vaccins is van groot belang om de juiste keuzes te kunnen maken. We maken je graag wegwijs.