Gebruik van antidepressiva: de stijgende trend houdt aan

Onze geestelijke gezondheid is de sleutel tot ons welzijn. Het omvat alles: van emotionele tot psychologische en sociale gezondheid. COVID heeft zonder twijfel zijn impact gehad op de geestelijke gezondheid van de Belgen. Een recente studie van Helan laat zien dat het gebruik van antidepressiva tussen 2019 en 2023 met 8% is gestegen

Antidepressiva: wanneer wel gebruiken?

Antidepressiva zijn medicijnen die helpen bij de behandeling van depressie en andere ernstige stemmingsstoornissen. Ze worden ingezet wanneer deze stoornissen het dagelijks leven beïnvloeden en niet verbeteren met methoden zoals gesprekstherapie of een verandering in levensstijl. Daarnaast kunnen antidepressiva voorgeschreven worden voor ernstige angststoornissen, obsessief-compulsieve stoornissen, posttraumatische stressstoornissen en andere vergelijkbare aandoeningen.

Studie over het gebruik van antidepressiva

De Onafhankelijke Ziekenfondsen hebben het gebruik van antidepressiva bij hun leden geanalyseerd. Hieronder de voornaamste resultaten.

Tussen 2019 en 2023 is het gebruik met 8% toegenomen. Vrouwen nemen bijna dubbel zo vaak antidepressiva als mannen. Momenteel zijn dat 13 op de 100 vrouwen, tegenover 7 op de 100 mannen. En het verbruik ligt beduidend hoger bij de 80-plussers.

In Wallonië nemen 12 op de 100 personen antidepressiva (+7%). In Vlaanderen en Brussel zijn dat er 9 op de 100, maar de groei in deze regio’s is sterker (respectievelijk +10% en +9%).

Een globale aanpak

België gebruikt meer antidepressiva dan het Europese gemiddelde. Overmatig gebruik kan op lange termijn tot bijwerkingen leiden. De Onafhankelijke Ziekenfondsen pleiten voor een globale aanpak met 3 hefbomen voor actie:

• De nadruk leggen op preventie. Hoe vroeger in het leven we inzetten op preventie, hoe kleiner het risico op psychische stoornissen en de nood aan antidepressiva.
• Vergroting van de kennis over geestelijke gezondheid onder de bevolking om de symptomen van geestelijke gezondheidsproblemen te helpen voorkomen, herkennen en beheersen.
• Psychologische diensten in bejaardentehuizen uitbreiden, omdat het gebruik van antidepressiva daar erg hoog is.

Naar een juiste behandeling

Voor de behandeling van lichte symptomen van angst en slaapstoornissen heeft een aanpak zonder medicijnen de voorkeur. Pas je levensstijl aan of zoek psychologische ondersteuning. Met lichte tot matige psychologische problemen kan je betaalbare sessies volgen binnen een netwerk voor geestelijke gezondheidszorg. Dit kan zowel via eerstelijnszorg als gespecialiseerde psychologische zorg.

10 tips voor efficiënt gebruik van antidepressiva:

1. Raadpleeg een arts: begin nooit met een behandeling zonder medisch advies. Antidepressiva moeten voorgeschreven worden na een grondige evaluatie.
2. Respecteer de dosering: neem de geneesmiddelen exact in zoals ze zijn voorgeschreven. Pas de dosis nooit aan zonder je arts te raadplegen. Als de reactie op de behandeling goed is, ga dan door met de behandeling tijdens de minimale aanbevolen periode om het risico op herval te verminderen.
3. Wees geduldig: het kan soms enkele weken duren (4 à 6) voordat de effecten van antidepressiva zichtbaar worden. In de eerste weken kunnen bepaalde neveneffecten optreden en sommige patiënten kunnen binnen de eerste 2 weken al een positieve respons vertonen.
4. Hou de neveneffecten in het oog: breng je arts op de hoogte van elk neveneffect, of het nu positief of negatief is. Deze neveneffecten komen het vaakst voor: misselijkheid, droge mond, verminderd libido, slaperigheid of niet kunnen slapen, vermoeidheid, nervositeit, angst (vooral in het begin), trillingen, enz. Gedachten aan de dood kunnen sterker worden, vooral bij jongeren en in het begin van de behandeling.
5. Vermijd alcohol en drugs: ze kunnen een wisselwerking hebben met de antidepressiva en hun doeltreffendheid beïnvloeden.
6. Praat met je arts: praat met je arts over elke bezorgdheid of vraag. Zet de behandeling nooit stop zonder medisch advies. Een behandeling met antidepressiva mag niet stopgezet worden van de ene dag op de andere, want er zouden ontwenningsverschijnselen kunnen optreden.
7. Informeren: je geneesmiddel begrijpen kan je helpen jouw behandeling beter op te volgen.
8. Respecteer afspraken: ga regelmatig op afspraak om de behandeling te beoordelen en aan te passen.
9. Combineer met andere therapieën: antidepressiva zijn doorgaans doeltreffender als ze gecombineerd worden met psychotherapie .
10. Leef gezond: lichaamsbeweging, een evenwichtige voeding en een goede nachtrust kunnen de effecten van antidepressiva aanvullen.

Door deze tips te volgen kan je de voordelen van antidepressiva maximaliseren en jouw algemeen welzijn verbeteren. Aarzel niet om je gezondheidsprofessional te raadplegen als je vragen of zorgen hebt.