De vital four: dit kan jij doen voor jezelf en de planeet

Wat je doet voor jezelf, is vaak ook goed voor de planeet

Slechts 4 gedragsfactoren - de vital four - verminderen je risico op chronische ziekten zoals hart- en vaatziekten, diabetes, vasculaire dementie en kanker met maar liefst 80%.

Bovendien stijgt je levensverwachting met bijna 14 jaar als je aan die gedragsfactoren voldoet. Sam Proesmans: “Zelfs je gedrag aanpassen op latere leeftijd heeft zin. Het is nooit te laat om actie te ondernemen.”

Door gezondere keuzes te maken voor jezelf heb je ook een positief effect op de klimaatverandering:

• Als je weet dat 15% van de mondiale CO2-uitstoot afkomstig is van vleesproductie, maakt het uit dat jij geen charcuterie eet
• Als je producten met palmolie vermijdt, draag je bij tot de redding van de regenwouden
• En als je minder eten koopt, gooi je minder eten weg.

Allemaal goed voor de planeet.

Dit zijn de vital four

1. Niet roken

De helft van de rokers gaat eraan dood.

2. 30 minuten per dag bewegen

Liefst buiten, aan een matige intensiteit. Fietsen of een stevige wandeling doen wonderen: fysiek en mentaal. 

Nood aan wat inspiratie? Ontdek welk toerke op jouw lijf geschreven staat.

3. Gezond eten

• Niet te vaak, niet te veel. Leg minder op je bord en eet trager.
• Voornamelijk plantaardig. Vers fruit, groenten, noten, zaden, peulvruchten en vezelrijke volkorengranen.
• Niet te bewerkt. Aan alles wordt zout, suiker of vet toegevoegd als smaakversterker. En soms ook kunstmatige kleur- en smaakstoffen en bewaarmiddelen. We geven het toe, het is niet makkelijk om ultrabewerkte voeding te vermijden.
• Niet te vet. Onverzadigde plantaardige vetten zoals olijfolie zijn beter dan verzadigde (vaak dierlijke) vetten.
• Niet te zoet. Vezelrijk zoet fruit is goed, frisdrank niet. Vermijd kunstmatige zoetstoffen: ze doen verlangen naar méér suiker. Eet jij teveel suiker? Doe de test.

Meer tips

4. Je BMI onder 30 houden

En boven de 20. Want ondergewicht is ook niet gezond.

Wat je doet voor anderen draagt bij tot een gezondere samenleving

Maakt het uit dat ik geen onkruidverdelger gebruik in een wereld met acht miljard anderen? Sam Proesmans: “Zeker wel. Individuele acties hebben maatschappelijke gevolgen.

Een voorbeeld: wij Belgen zijn bij de grootste antibioticagebruikers. Maar als te veel mensen te vaak antibiotica nemen, krijg je op termijn superbacteriën waartegen geen enkel antibioticum nog werkt. En dat is ieders probleem. Antibiotica maakt jou als individu beter, maar houdt een risico in voor de volksgezondheid.”

Je focus verleggen van je persoonlijk voordeel op korte termijn naar maatschappelijke impact op lange termijn is soms nodig in ieders belang.

Het maakt dus uit dat:

• je je laat vaccineren. Het kan jezelf en anderen redden, en infectieziekten uitroeien.
• je plastic (verpakkingen) mijdt, omdat ze je microbioom en hormonaal systeem verstoren. En schadelijk zijn voor de planeet.
• je geen onkruidverdelgers en pesticiden gebruikt. Jij en anderen kunnen er kanker en andere ziekten van krijgen. En het is nefast voor de insecten en de bestuiving (waar onze voedselvoorziening vanaf hangt).
• je niet overdreven hygiënisch bent. Voor een gevarieerd microbioom is het belangrijk dat 'goede' microben overleven. Kinderen mogen na het buitenspelen gerust met vuile handen een boterham eten.
• je solidair bent. Zonder solidariteit is er geen gezonde samenleving.

In zijn boek 'Wat maakt het uit? Waarom jouw gedrag iedereen gezonder maakt' geeft Sam Proesmans meer nuttige tips voor je gezondheid.