Stoppen we massaal met de pil?

Wat is hormoonmoeheid?

Sarah: “Vrouwen die al lang de pil nemen, beginnen die hormonale anticonceptie in vraag te stellen. Dit zien we vooral in de Westerse wereld bij witte en hoog opgeleide vrouwen.

Deze vrouwen nemen vaak al sinds hun puberteit de pil of iets anders en vragen zich af of ze dat nog wel willen. Ze stellen zich vragen bij de bijwerkingen en waarom zij die anticonceptie moeten nemen en niet hun (mannelijke) partner. Ook vragen ze zich af de hormonen in die anticonceptie wel gezond en natuurlijk zijn.”

Van waar komt deze trend?

Sarah: “Het is niet meteen een trend maar een volgende stap in de feministische ontwikkeling. De pil zorgde voor een seksuele revolutie en voor meer vrijheid. Vrouwen namen ze in zonder er echt bij na te denken. De voordelen waren namelijk veel groter dan de nadelen.

Vrouwen en hun dokters kwamen uit een periode waarbij familieplanning enkel gebeurde door periodieke onthouding en er dus nog vaak ongeplande en/of ongewenste zwangerschappen gebeurden. Er was nog steeds moedersterfte en kraambedsterfte.

Nu zien we dat er eigenlijk verwacht wordt dat de wetenschap antwoorden biedt op die bijwerkingen. En dat diezelfde bijwerkingen tot een minimum beperkt worden.

Daarnaast is er ook een bredere beweging naar zelfzorg en ‘enkel gezonde zaken in je lichaam steken’, yoga doen, mediteren, etc. Maar daardoor geeft men ook het idee dat synthetische hormonen niet gezond zijn en dat je ze te allen tijden moet vermijden.

Een derde pijler in de hormoonmoeheid is informatieverzameling of online zelfzorgpraktijken. Het is niet meer enkel je huisarts die je info kan bezorgen. Tegenwoordig heb je dokter Google, sociale media en gepopulariseerd wetenschappelijk onderzoek. Veel vrouwen lezen artikels of bekijken filmpjes op sociale media en trekken hun eigen conclusies zonder hun arts om raad te vragen. Artsen weten dus vaak niet dat hun patiënten stoppen met anticonceptie of hormoonmoe zijn. 

De algoritmes van sociale media spelen hierop in door hen steeds opnieuw filmpjes over de negatieve invloeden van hormonen te laten zien. Hierdoor worden ze sceptisch tegenover de geneeskunde en tegenover hormonale anticonceptie. Niet alle informatie in die online space is goede of correcte informatie.”

Welke anticonceptie gebruiken ze dan wel?

Sarah: “We zien twee grote stijgingen:

• Langdurige anticonceptie zoals de spiraal, zowel hormonaal als koper
• Natuurlijke anticonceptie, ofwel periode onthouding

Bij die laatste gebruiken de meesten een combinatie van de symptothermale methode en de kalendermethode. Dat wil zeggen dat je enkel seks hebt in je onvruchtbare periode. Die probeer je te berekenen door je eisprong vast te stellen. Dat doe je dan door je temperatuur te meten.

Applicaties als Clue, Flo, Clover, Period, Eve of Daysy zeggen te weten wanneer die dagen precies vallen. Soms komen die met een online te bestellen thermometer, waarmee nog preciezer een eisprong zou kunnen worden voorspeld. Een wearable zoals de Oura Ring biedt dan weer automatische temperatuurregistratie die wordt gekoppeld aan de app Natural Cycles. De prijs van die hormonenvrije opties varieert tussen 0 en 400 euro.”

Is zo’n kalendermethode wel veilig?

Jongeren worden er mee bestookt door influencers op TikTok. Toch raadt het Vlaams expertisecentrum voor seksuele gezondheid het zeker bij hen af, omdat er wel wat kan fout lopen met de methode.

“Vooreerst heb je een regelmatige cyclus nodig”, zegt Sarah Hulsmans. “De app doet alsof ze je lichaam kent, maar dat is niet zo. Je moet ook alle informatie correct ingeven en je temperatuurmeting 's ochtends vroeg al liggend in bed doen. Veel jongeren hebben niet altijd door dat het zoveel toewijding vraagt, waardoor het misloopt.”

“We moeten ons wel de vraag stellen of het een goed idee is om meisjes van 14 jaar non-stop op hormonale anticonceptie te zetten. Tal van jonge mensen weten niet meer wat een normale cyclus is en kennen hun lichaam niet meer. Een koperspiraal - zonder hormonen - is een prima oplossing, maar dat is momenteel nog niet populair. Het gaat natuurlijk om een inwendig middel, dat door een dokter geplaatst moet worden en soms door de partner gevoeld kan worden. De pil is op dat vlak veel anoniemer.”

Als je de kalendermethode toch wil proberen, let je best op volgende zaken:

• Je hebt een regelmatige cyclus en begrijpt hoe die werkt
• Je doet het heel consequent en je hebt er de tijd voor
• Je neemt geen medicatie die een invloed op je cyclus kan hebben (antidepressiva, antibiotica, …)
• Je kan je menstruatie niet uitstellen
• Je bent niet beschermd tegen soa’s. Gebruik dus zeker altijd een condoom
• Je weet wat je kan doen als je toch ongepland zwanger raakt
• De methode is niet super betrouwbaar als je ze niet goed toepast

Meer info over natuurlijke anticonceptie

Is hormonale anticonceptie gevaarlijk?

Nee. Er zijn geen aanwijzingen dat langdurig gebruik van de hormonale anticonceptie ongezond zou zijn. De pil verhoogt bijvoorbeeld licht het risico op bepaalde aandoeningen zoals trombose, maar beschermt dan weer tegen een hele reeks andere aandoeningen zoals baarmoederkanker.

Hulsmans begrijpt de angsten voor bijwerkingen van hormonale anticonceptie, maar waarschuwt dat niet elke vorm van anticonceptie voor iedereen werkt. “We zien dat sommigen heel overtuigd zijn van natuurlijke anticonceptie en graag ook anderen willen helpen, omdat ze denken: het heeft mij geholpen, dus zal het goed zijn voor iedereen. Dat is dus niet altijd waar.”

Welke anticonceptie goed voor je is, hangt voor een groot stuk af van genetica, je levensstijl en je omgevingsfactoren. Het onderzoek ernaar is echter nog weinig ontwikkeld. Sarah: “Sommige vrouwen ploeteren jaren tot ze iets vinden om toch maar aan gezinsplanning te kunnen doen. Dat is erg zwaar. Dan is het normaal dat vrouwen zeggen: ‘Dan doe ik maar de temperatuurmethode.’ Als er geen bijwerkingen zijn, zijn ze natuurlijk veel gelukkiger.”

Sommige vrouwen vinden onmiddellijk de anticonceptie die best bij hen past. Andere vrouwen moeten langer zoeken. 

Onderzoek naar hormonale anticonceptie blijft moeilijk:

• Je hebt een grote groep mensen nodig voor het onderzoek
• Je moet die personen over een lange tijd kunnen volgen
• Andere factoren kunnen een rol spelen. Bij emotioneel of mentaal welbevinden bijvoorbeeld kunnen stress of liefdesverdriet een invloed hebben op de testpersonen

Zo geeft onderzoek nog te vaak tegenstrijdige resultaten. Sensoa ijvert voor meer onderzoek naar individuele reacties van vrouwen op hormonale anticonceptie. Hoe beter we die kunnen voorspellen, hoe makkelijker de zoektocht wordt.

Veelgestelde vragen rond anticonceptie

Wat als je nu de pil neemt en je wil die wel blijven gebruiken. Maar je twijfelt door wat je leest en hoort van vriendinnen?

Bespreek het altijd met je huisarts. Die kan je helpen in je zoektocht naar een ander anticonceptiemiddel dat even goed voor je werkt. Je kan bijvoorbeeld andere hormonale anticonceptie krijgen of in andere doseringen.

Maar schakel nooit zelf over op iets anders zonder je arts te raadplegen. Als je toch stopt, laat het aan je huisarts weten, zodat die het kan aanpassen in je dossier. 

Je (bed)partner wil geen condoom dragen. Wat nu?

Een condoom is de enige zekerheid om soa’s tegen te gaan. Wissel je vaak van (bed)partner? Dan gebruik je best altijd een condoom. Dit zowel voor jouw veiligheid als die van de ander. 

Ben je al lang met dezelfde persoon samen en zijn jullie beiden vrij van soa’s, dan kan je zonder vrijen. Maar alleen als je andere anticonceptie gebruikt tegen zwangerschappen. Tenzij jullie wel degelijk een kindje willen krijgen natuurlijk.

Wat als je toch ongewenst zwanger wordt?

In de abortuscentra van LUNA kan je terecht voor psychologische begeleiding en/of medische behandeling bij een ongewenste zwangerschap. 

Ook bij Fara kan je terecht. Ben je ongepland zwanger? Weet je niet wat doen na een prenatale diagnose? Maakte je ooit een keuze en heb je het er moeilijk mee? Fara is er voor vrouwen, mannen, koppels en professionals die rond deze thema's werken.

Voor meer info en veelgestelde vragen rond seksualiteit en hormonale anticonceptie: allesoverseks.be