Menstrueren: wat is normaal?

De menstruatie, wat is dat nu precies?

Dr. van Wessel: “Elke maand gaat het vruchtbare lichaam van een vrouw zich voorbereiden op een zwangerschap. Als de eicel niet bevrucht wordt, wordt het slijmvlies afgestoten en is er bloedverlies gedurende maximum 8 dagen. Dat is de menstruatie. Een normale cyclus loopt over 24 tot 38 dagen.

De gemiddelde leeftijd waarop een meisje begint te menstrueren ligt tussen 13 en 16 jaar. Start het voor de leeftijd van 9 jaar (2%) of na 16 jaar (5%), dan spreken we van een abnormaliteit.”

Welke problemen kunnen er opduiken?

Dr. van Wessel: “3 tot 30% van de vrouwen heeft een abnormaal
bloedverlies. Maar elk lichaam is anders, dus we kijken liever naar de individuele vrouw om te zeggen of iets ‘abnormaal’ is.

Zo kan de ene vrouw heviger bloeden dan de andere. Wat problematisch is, hangt in dat geval af van wat zij zelf als een probleem ervaart, en wat haar levenskwaliteit vermindert.

Het kan ook gebeuren dat de menstruatie eens uitblijft. Op zich is dat niet meteen een probleem. Er moet altijd eerst aan een zwangerschap gedacht worden. Maar als de menstruatie lange tijd uitvalt, is er wel reden tot onderzoek. Het kan te maken hebben met een te laag vetgehalte, bijvoorbeeld bij vrouwen met anorexia, vrouwen die veel sporten of topsporter zijn. Maar ook stress of een cyste op de eierstok kunnen een oorzaak zijn.”

Hoe ontstaan problemen en hoe zijn ze vast te stellen?

Er is een onderscheid tussen structurele en functionele oorzaken:

• Structurele oorzaken zijn op beeldvorming te zien. Zoals bv. een poliep, een vleesboom of adenomyose. Bij adenomyose gaan de cellen van het baarmoederslijmvlies zich te diep in de spierlaag nestelen, wat hevige pijn en bloedverlies kan veroorzaken.
• Functionele oorzaken zijn niet zichtbaar via beeldvorming en zijn dus veel moeilijker vast te stellen.

We horen ook vaak over PCOS en endometriose. Wat is dat precies?

Dr. van Wessel: “PCOS is een disbalans in de hormonen en kan een indicatie zijn van een teveel aan mannelijk hormoon, maar niet altijd. Normaal is er slechts één eicel die tot rijping komt, maar bij PCOS groeien meerdere eicellen tegelijk die abrupt gestopt worden. Het zorgt voor een onregelmatige cyclus.

Endometriose is een chronische ziekte waarbij er zich vreemd weefsel in het hele lichaam kan bevinden (bv op middenrif en longen), maar voornamelijk in de buikholte, op en rond eierstokken, blaas en darmen. Daar zorgt het voor verklevingen van organen en ontstekingsreacties.

Bij veel vrouwen is het weefsel gevoelig voor hormonen, wat zich onder andere uit in zeer pijnlijke menstruatieklachten elke maand en vruchtbaarheidsproblemen. Vele vrouwen ervaren echter ook elke dag van de maand pijn vanwege de reeds aangetaste organen en zenuwen. Endometriose is dus niet cyclusgebonden.

Endometriose kan ook zonder pijnklachten voorkomen. De meeste vrouwen die zonder klachten door het leven gaan, komen pas te weten dat ze endometriose hebben wanneer er vruchtbaarheidsproblemen worden vastgesteld."

Wat met PMS, of het premenstrueel syndroom?

Dr. van Wessel: “Heel wat vrouwen hebben last van PMS.Net zoals endometriose is het een cyclusgebonden klacht. Het vindt plaats in de tweede helft van de cyclus: na de eisprong en voor de menstruatie.

PMS is een gamma van uiteenlopende klachten:

• Er is de mentale klacht: mensen voelen zich niet goed, hebben last van moodswings, voelen zich angstig.
• Maar ook de fysieke klacht: opgeblazen gevoel, borstklachten, hoofdpijn etc.

De symptomen komen voort uit hormonale schommelingen.”

Waarom is het vaak nog heel moeilijk voor vrouwen om over de menstruatie te praten?

Dr. van Wessel: “Als gynaecoloog doe ik mijn best om goed door te vragen tijdens een consultatie. Vaak bespreken vrouwen hun klachten niet direct omdat ze denken dat het normaal is, en er niets aan gedaan kan worden.

Buiten de praktijk is het dan weer taboe omwille van de intimiteit die ermee gepaard gaat. En bij jongeren komt het thema menstruatie op school misschien te biologisch aan bod.”

Zit je met vragen rond menstruatie of heb je klachten? Ga dan langs bij je gynaecoloog. Zij of hij kan je zeker verder helpen bij specifieke klachten of gevoeligheden.