Bloedonderzoek: nodig of overbodig?

5 goede redenen voor een bloedonderzoek

Dr. Ruud Saerens: “Veel mensen laten hun bloed onderzoeken bij wijze van check-up. Ook als ze geen klachten hebben. Dat lijkt verstandig, maar het is niet altijd nodig. En het is niet altijd de juiste keuze. Het nut van een bloedonderzoek hangt af van je specifieke situatie.”

• Je hebt klachten: o.a. bij onverklaarbare vermoeidheid, gewichtsverlies en sommige infecties kan een bloedanalyse helpen om de oorzaak te achterhalen of bepaalde opties uit te sluiten. Het is belangrijk om die klachten eerst grondig te bespreken. Je huisarts zal dan beslissen of verder onderzoek nodig is of niet.
• Je hebt een ziekte: heb je diabetes, schildklierproblemen of een andere diagnose? Dan is bloedonderzoek relevant om de ziekte op te volgen en behandelingen bij te sturen indien nodig.
• Je gebruikt medicatie: bij gebruik van sommige geneesmiddelen zal je huisarts af en toe je bloed laten testen. Dat dient vooral om bijwerkingen tijdig op te sporen.
• Je bent 50 jaar of ouder: met de jaren neemt je risico op gezondheidsproblemen toe. Gemiddeld vanaf 50 jaar is het een goed idee om basiswaarden in je bloed te laten checken, zoals cholesterol en nuchtere suiker. Bij een verhoogd risico, zoals het familiaal voorkomen van hart- en vaatziekten op jonge leeftijd, kan je huisarts beslissen hier vroeger mee te starten.
• Je bent zwanger of je hebt een zwangerschapswens: via bloedtesten kan men zowel jouw gezondheid als die van je baby monitoren.

Wat test men het meest in bloed?

• cholesterol
• suiker (diabetes)
• werking van organen (o.a. lever, nier, schildklier)
• hemoglobinegehalte (bloedarmoede)
• ontstekingen en infecties
• vitaminen en mineralen
• seksueel overdraagbare aandoeningen
• allergieën
•  …

Ga in gesprek met je arts

Dr. Ruud Saerens: “Als je naar de dokter gaat en je denkt dat een bloedonderzoek nodig is, vertel dan vooral waaraan je denkt en waarover je ongerust bent. Heb je bepaalde klachten? Denk je dat je een verhoogd risico hebt op een ziekte? Is er iemand in je omgeving ernstig ziek? Ga in gesprek. Dan kan je arts beter bepalen of een bloedonderzoek zinvol is en welke testen er nodig zijn. Het is ook de taak van de dokter om te peilen naar je ideeën, zorgen en verwachtingen. Wees dus zo open en duidelijk mogelijk.”
 

Hoe breder, hoe beter?

Veel mensen zijn pas gerust als het labo zo veel mogelijk waarden test. Dat is niet helemaal terecht, zegt Dr. Ruud Saerens: “Het is een illusie om te denken dat we alles kunnen opsporen met een bloedonderzoek. Een ‘volledige check-up’ zal dan ook nooit een volledig beeld geven van je gezondheid. Het is daarom beter dat je arts gerichte testen aanvraagt op basis van je specifieke situatie: je klachten, risicofactoren ... Een uitgebreid bloedonderzoek kan je onnodig ongerust maken. Want er kunnen altijd lichte afwijkingen opduiken. Het gaat nu eenmaal om een momentopname. Ook wat je eet en drinkt, heeft invloed. Testresultaten kunnen bovendien vals positief zijn en dus niet relevant. Breder testen is dus niet per se beter. Hoe specifieker de analyse, hoe gerichter de arts kan werken. Indien nodig kan die daarna nog een meer uitgebreide bloedtest of andere onderzoeken aanvragen.”
 

Zelf je resultaten checken?

Zodra het labo klaar is, ontvangt je arts de analyse via je medisch dossier. Je kan de resultaten zelf bekijken via het onlineplatform Mijngezondheid.be. Die resultaten zelf interpreteren is dan weer geen goed idee. Dr. Ruud Saerens: “Wacht op tekst en uitleg van je arts. Die beschikt over de nodige kennis van zaken en kan de juiste betekenis geven aan bepaalde (combinaties van) waarden. Ook niet onbelangrijk: de referentiewaarden van labo’s kunnen verschillen. Daardoor krijg je een vertekend beeld. Dan raak je misschien in paniek door allerlei plusjes en minnetjes, terwijl daar helemaal geen reden toe is. Kijken mag dus, maar zelf conclusies trekken niet.”
 

Bloed- en andere sporen

Dr. Ruud Saerens: “Naast bloedonderzoek kan je arts ook andere testen aanvragen. Een urinestaal is soms nodig voor het opvolgen van diabetes, hoge bloeddruk, infecties of seksueel overdraagbare aandoeningen. Die laatste kan men in het labo ook opsporen met een vaginale wisser. En voor sommige diagnoses is stoelgangsonderzoek nodig. Wist je dat men zelfs stukjes nagel kan onderzoeken om de aanwezigheid van schimmels vast te stellen? Er zijn dus wel meer sporen die je kan volgen dan enkel die in het bloed.”

Maak er geen sport van

Dr. Ruud Saerens: “Sport je vaak, maar heb je geen klachten? Dan heeft het weinig zin om een preventief bloedonderzoek te laten doen. Er is geen bewijs dat zo’n onderzoek een verschil maakt. Voel je je goed, dan hoef je je bloed niet te laten controleren op vitaminetekorten of andere afwijkende waarden. Als sporter is luisteren naar je lichaam, gezond eten en genoeg slapen al voldoende om optimaal te presteren.”

Kan je kanker opsporen in bloed?

Een bloedonderzoek volstaat niet om kanker op te sporen. “Sommige waarden in je bloed kunnen verhoogd zijn zonder dat kanker daar een rol in speelt”, aldus Dr. Ruud Saerens. “Anderzijds kan je bloed er compleet normaal uitzien, terwijl er toch iets aan de hand is. Ben je in behandeling of word je opgevolgd na kanker? Dan kunnen bloedtesten je arts wel aanwijzingen geven over de werking van je organen en de evolutie van tumormarkers.” Maak je je zorgen? Ga langs bij je huisarts om je bezorgdheid te bespreken. En neem vooral deel aan de bevolkingsonderzoeken rond baarmoederhals-, borst- en darmkanker wanneer je daarvoor uitgenodigd wordt.