Hoe omgaan met eenzaamheid? Tips van onze zorgverleners

Vaak liggen geestelijke en fysieke gezondheidsproblemen aan de basis van eenzaamheid. Je bent bijvoorbeeld niet goed meer te been, je bent snel moe en zoekt de rust op, bezoek neemt af ... Ook oud worden staat in de top van de oorzaken.

Statistieken leren dat 65–jarigen nog vrolijk door het sociale leven huppelen, maar 80-jarigen pieken dan weer op de eenzaamheids­barometer. Hun wereld brokkelt af: vrienden en familieleden overlijden. En als er nog familie is, hebben die hun handen vol met de eigen (klein)kinderen. Daarnaast helpen gebeurtenissen als een pandemie uiteraard ook niet. Uitstapjes of hobby's kunnen niet altijd doorgaan, de kleinkinderen blijven weg, vrienden bezoeken is moeilijk. Of je durft de drukte gewoon niet meer in.

Hoe voelt eenzaamheid aan?

Volgens Luc Goossens, professor psychologie aan de KU Leuven en eenzaamheidsexpert, is eenzaamheid van alle tijden en generaties. “Je eenzaam voelen, is iets normaal. We zijn immers sociale wezens. Als het even niet goed gaat met dat sociaal weefsel, voelen we ons alleen”, aldus Goossens.

Tot zover niets ergs aan de hand, bekijk het gerust als een vorm van ‘emotionele verkoudheid’. Pas als dat gevoel echt lang blijft duren, en we zelfs stress ervaren, gaan we ons onveilig voelen en worden zelfs wantrouwig. Dan volgt dat knagende gevoel, vergelijkbaar met honger of dorst. En dan wordt het wel een probleem: voor jezelf én de samenleving. 

Duidelijke link met gezondheid

Zoals veel ziekten heeft eenzaamheid geen duidelijke symptomen. En al zeker niet in de beginfase. Dikwijls gaat het zelfs over actieve mensen. “Maar ze verliezen concentratie, vinden geen aansluiting bij anderen, hun slaapkwaliteit scoort slecht, ze praten weinig”, zegt Goossens. Diverse wetenschappelijke onderzoeken vertellen dat eenzaamheid de kans op depressie en slaapproblemen verhoogt. Maar evengoed op ontstekings­reacties en hoge bloeddruk, cholesterol en suikerziekte. Eenzaamheid is dus beslist een maatschappelijk probleem.

Hoe kunnen we eenzaamheid helpen verdrijven?

Geen eenvoudige klus, leert de literatuur. Maar het draait al snel om ‘sociale vaardigheden trainen’: werken aan een positiever zelfbeeld en je mentale veerkracht vergroten. Hindernissen hierbij? Veel mensen hebben het gevoel dat ze niet kunnen praten over hun eenzame gevoelens. Enkele redenen hiervoor zijn het ontbreken van een geschikte gesprekspartner, schaamte, angst voor onbegrip en het niet willen zeuren.

Daarnaast is er ook de hoge drempel naar hulpverlening. Wie professionele hulp zoekt, wordt immers vaak behandeld als een ‘patiënt’, wat ook niet bevorderlijk is. We kunnen alvast verder kijken dan onze neus lang is. Niet denken dat alleen oudere mensen eenzaam zijn, of oude en arme mensen. Eenzaamheid maakt geen uitzonderingen. 

Tips om vrolijk van te worden!

De zorgverleners van Helan Thuiszorg inspireren elkaar hoe ze klanten kunnen opvrolijken en eenzaamheid helpen doorbreken. Ook zorgbehoevenden zelf komen vaak af met goede raad, suggesties en tips. Hieronder enkele voorbeelden:

• Blijf bezig: zoek zelf actief contact met anderen, neem gerust die oude hobby terug op, doe vrijwilligerswerk (ziekenhuis, liefdadigheidsinstelling, natuurbeheer, …) en sta positief in het leven.
   
• Wandelen in de natuur, ook als het koud is: trommel een vriend(in), familielid, (ex)collega op en duffel jullie goed in. Neem gerust een thermos heerlijke koffie en wat koekjes mee!
   
• Leef je creatief uit: maak een mooie boodschap voor op je raam, of dat van de buren.
   
• Graaf in het verleden: blader door je oude fotoalbums, (her)lees je dagboeken, vriendenboekjes ... Of waarom niet: neem je oude schoolresultaten nog eens onder de loep … Leuke optie: maak een memoryspel met foto’s uit het verleden.
   
• Maak een ‘voeldoos’: zoek een compagnon en leg er jullie bijzondere voorwerpen in. Elk om beurt raden wat het is, hilariteit verzekerd!
   
• Doe eens iets voor een ander: bak bijvoorbeeld koekjes. Genoeg liefhebbers die ze zullen willen opeten.
   
• Videobellen: je familie, vrienden … een tijdje niet zien? Er bestaan voldoende apps waarmee je elkaar in één klik kunt spreken én zien: Zoom, Skype, FaceTime, WhatsApp … Bel je vrienden of familie dus meteen op, want je zal zien dat het je echt goed zal doen!
   
• Sporten: om een goede weerstand op te bouwen, en lekker in je vel te zitten, is het extra belangrijk om te bewegen. Zo voorkom je dat je in een neerwaartse spiraal terechtkomt.

Lukt het even niet? Bel de Luisterlijn.

Wordt het je allemaal te veel, neemt de eenzaamheid toe, voel je je oververmoeid, of de burn-out nabij? Heb je relatieproblemen? Reken dan op de Luisterlijn.

Ben je klant bij Helan? Bel gratis naar de Helan Luisterlijn.