Samenleven met iemand die mentale problemen heeft: hoe doe je dat?

Samenleven met iemand die kampt met mentale problemen brengt heel wat uitdagingen met zich mee op het vlak van rolverdeling en het dragen van lasten:

• financiële lasten door de kosten van de behandeling of werkonzekerheid
• de partner neemt vaak meer taken en verantwoordelijkheden op zich en heeft bijgevolg ook minder tijd voor zelfzorg
• emotionele lasten van onzekerheid en spanningen in de relatie
• uitdagingen op vlak van intimiteit en seksualiteit

Communiceer open en eerlijk

Stress in de relatie kan de mentale gezondheid van de beide personen verslechteren. Dit wil niet zeggen dat de andere partner ook een diagnosticeerbare aandoening zal ontwikkelen, maar de algemene mentale gezondheid kan er wel onder lijden.

Communicatie blijft daarom ontzettend belangrijk. Wanneer een reactie (al dan niet uitgelokt door de aandoening) jou kwetst, blijft het belangrijk dit op een rustiger moment te kunnen aankaarten.

Jouw gevoel achterhouden en dit binnen in jezelf opsluiten, maakt dat je met dit gevoel blijft zitten en dat jouw huisgenoot ook niet kan stilstaan bij de impact die deze reactie heeft op jou.

Vermijd dus constant op eierschalen te moeten lopen en kies voor openheid en eerlijkheid.

Wat kan je zelf doen?

Ga op onderzoek

Lees je in over de aandoening van je huisgenoot. Vertrouw hiervoor op betrouwbare bronnen. Een website van een organisatie als Te Gek!? is bijvoorbeeld een goed startpunt. Of bevraag je huisarts.

Maar vergeet vooral de belangrijkste bron van informatie niet: je partner zelf. Jullie kunnen dezelfde (zelfhulp)boeken lezen of samen een documentaire bekijken over de aandoening en polsen of hij/zij de aandoening ook zo ervaart.

Een beter begrip van de aandoening en de persoonlijke beleving van je huisgenoot kan al veel helpen. 

Je mag/kan zelf geen hulpverlener worden

Onthoud wel dat je – hoeveel je ook leest of opzoekt – niet de hulpverlener van je partner mag/kan worden. Je hebt een rol te spelen als partner, maar niet als professionele zorgverlener.

Als partner kan je steun, empathie en liefde bieden. De persoon die lijdt aan de mentale aandoening blijft zelf verantwoordelijk voor het behandelingstraject. Een rol als hulpverlener is zeer taxerend en niet de reden dat je in deze relatie stapte.

Erken je eigen noden en levensambities. Soms ben je als huisgenoot zo bezig met de noden van de zorgbehoevende persoon, dat je de eigen noden uit het oog verliest of negeert. Dit zal op termijn echter alleen maar tot fysieke en mentale afstand leiden.

Als verzorgende persoon kan je schaamte en schuld voelen omdat je eens aan jezelf denkt of omdat de toestand van de zorgbehoevende huisgenoot niet verbetert. Deze gevoelens kunnen evolueren tot hopeloosheid en frustratie.

Wanneer de noden van de verzorgende persoon onbeantwoord blijven, kan dit leiden tot het uit elkaar vallen van de relatie of in andere situaties een toxische relatie waarbij bijvoorbeeld alcoholmisbruik optreedt om te vergeten of niet meer te voelen, of fysieke en verbale agressie naar elkaar toe.

Vergeet je zelfzorg niet

Een belangrijk advies: zelfzorg. Terwijl de persoon met een aandoening professionele zorg nodig heeft, betekent dit niet dat jij geen (zelf)zorg nodig hebt. Dit is cruciaal om zelf het hoofd boven water te houden.

Denk aan de richtlijnen die je meekrijgt in het vliegtuig bij het opstijgen: bij een probleem met zuurstof in de cabine dien je jezelf eerst een zuurstofmasker op te zetten alvorens kinderen, ouderen of hulpbehoevenden te helpen. Dit mag dan wel contra-intuïtief aanvoelen, het is levensreddend!

Ook in de relatie moet je zorgen dat je voldoende zuurstof hebt om zuurstof te geven.

Hoe overtuig je je huisgenoot dat hij/zij hulp nodig heeft?

Loopt de communicatie spaak of voel je geen ruimte meer voor jezelf? Wacht dan niet tot het te laat is om hulp te zoeken. Negatieve of destructieve patronen, die moeilijk om te keren zijn, kunnen zich installeren.

Voor jezelf de stap zetten naar hulpverlening is al niet gemakkelijk. Iemand anders overtuigen deze stap te zetten is nog een heel andere uitdaging.

Enkele tips:

• Vraag toestemming. Het loont om voor een moeilijk gesprek even te vragen of het oké is om het over iets moeilijk te hebben dat je graag van je hart zou willen. Dit maakt je gesprekspartner iets opener om te luisteren in plaats van onmiddellijk in verdediging te gaan.
• Wees eerlijk en authentiek. Spreek vanuit je eigen beleving waarom jij vindt dat de andere gebaat zou zijn met hulp. Het is zo bijvoorbeeld beter te zeggen ‘Ik heb het gevoel dat ik geruster zou zijn als je hier met iemand professioneel over kon spreken’ dan ‘Jij hebt echt therapie nodig’.   
• Normaliseer professionele hulp en biedt eventueel aan om (alvast bij een eerste gesprek) mee te gaan om de stap te verkleinen. Bevraag wat de stap nog verder kan verkleinen. Misschien kunnen jullie de research naar een geschikte therapeut even online samen doen. 

Wanneer je weerstand krijgt als reactie op jouw voorstellen, blijf luisteren vanuit een empathische houding en toon dat je die weerstand wil verkennen om te kijken of er oplossingen zijn.

De weerstand kan voortkomen uit:

• een angst voor een stigmatiserende diagnose
• zorgen over het kostenplaatje
• vragen rond vertrouwelijkheid
• verhalen van anderen over negatieve ervaringen met hulpverlening
• ...

Pas als je weet vanwaar de weerstand komt, kan je op zoek gaan naar oplossingen hiervoor.

Wat voor soort hulp kan jij voor jezelf zoeken?

• Individuele hulp: dit hoeft er niet alleen te zijn voor de persoon met een aandoening. Ook de samenwonende kan baat hebben om af en toe te ventileren, alles op een rijtje te zetten en nieuwe perspectieven te zoeken om met de situatie om te gaan.
• De druk die mentale problemen op een relatie zet, vraagt begrip en open communicatie. Koppeltherapie kan hierbij helpen. Soms kan het helpen een onpartijdige derde persoon erbij te halen om jullie te helpen navigeren doorheen de stormen.
• Wanneer de dynamiek ruimer gaat dan enkel de koppelrelatie, kan gezinstherapie helpen. Het begrijpen van ieders impact en rol binnen het systeem maakt dat jullie als gezin kunnen blijven vooruit gaan en dat elk gezinslid kan blijven groeien en evolueren.
• Steungroepen voor naasten: Ze zijn zeldzamer, maar net zoals er steun- of praatgroepen bestaan voor verscheidene diagnoses, bestaan er ook (online) fora voor naasten die samenleven met iemand met een mentale aandoening. Tips van andere samenwonenden kunnen vaak waardevol en soms ontzettend praktisch zijn.
• Naast professionele hulp is een persoonlijk steunnetwerk van vrienden en familie ontzettend waardevol om op terug te vallen. Leef niet in een geheim en bespreek met je partner dat het belangrijk is dat ook jij mensen in vertrouwen kan nemen. Kruip niet weg in schaamte omtrent de mentale problemen, maar blijf connectie maken met anderen. 

Helan Luisterlijn

Heb je vermoedens van een mentaal probleem bij je partner? Weet je niet hoe het gesprek aan te gaan met je huisgenoot over de symptomen die je ziet of de impact die de problemen hebben op jullie relatie? Wil je je man of vrouw proberen overtuigen verdere professionele hulp te zoeken?

De psychologen van de Luisterlijn bieden niet enkel een luisterend oor, maar geven ook concrete tips en adviezen over tal van mentale problemen en kunnen je wegwijs maken in de verschillende mogelijkheden. 

Als Helan-klant krijg je je eerste 5 gesprekken gratis.

Meer over Helan Luisterlijn
 

Gratis webinar

Woon je samen met iemand met een psychische kwetsbaarheid? Ben je de partner, ouder of een naast familielid? Herbekijk dan de boeiende webinar met ervaringsdeskundige Lennie Van Proeyen, en krijg een antwoord op deze vragen:

• Hoe ontstaat psychische kwetsbaarheid?
• Wat zijn de risicofactoren?
• Welke uitdagingen ga je tegemoet?
• Hoe kan je moeilijke situaties voorkomen?
• Wat is het belang van zelfzorg?
• Hoe maximaliseer je je veerkracht?

Herbekijk het webinar