Hoe voorkom ik een parentale burn-out

Parentale burn-out: wat is het en hoe vermijd je het?  

Wat is een parentale burn-out? 

De vele verantwoordelijkheden van een ouder, en de stress die daarmee gepaard gaat, vreten energie. Je hebt het gevoel dat je gefaald hebt, voelt je overdonderd, bent moe en ziet het niet meer zitten. Daarbij komt soms ook dat je geen empathie meer kan opbrengen voor je kind. Ongewild, maar heel normaal.

Er werd al veel onderzoek gedaan naar dit moderne fenomeen. Volgens een studie van de universiteit van Louvain-La-Neuve krijgt 12 procent van de Belgische ouders ermee te maken. Professor Bart Soenens van de UGent: "Veel mensen willen de beste ouder zijn en meten hun zelfwaarde af aan het succes en de prestaties van hun kind. Ouders die in die val trappen, zijn kwetsbaar voor ontgoocheling en op langere duur misschien voor burn-out. In verschillende studies vonden we dat dit type zelfwaarde geassocieerd is met een meer controlerende ouderlijke stijl en met meer stress tijdens het samenwerken aan een taak."

Hoe hou ik het vol? Enkele tips van onze experte in opvoedingsondersteuning

Psychologe en familietherapeute Lien van Oost geeft enkele richtlijnen om veerkrachtig te blijven. Hou er wel rekening mee dat elk gezin anders is. Het kan zinvol zijn om met iemand te spreken over jouw specifieke situatie.

1. Gouden tip: Leg de lat niet te hoog

   Je hoeft niet altijd de beste ouder te zijn, een ouder die goed genoeg is, is al enorm sterk. Wie de beste ouder wil zijn, laat geen falen toe, en dat is niet menselijk.
   
   Ook je kind mag falen. Want kinderen voelen ook de druk om het goed te doen op schoolgebied, met vriendjes, braaf te zijn thuis, enz. Probeer een houding te vinden waarin je je kind als een afzonderlijk individu ziet met eigen interesses, voorkeuren en doelen. Ouders zullen dan minder geneigd zijn om hun kinderen voortdurend te sturen om aan hoge standaarden te voldoen. Toon aan elkaar dat het oké is om te twijfelen of om al eens te mislukken.

2. Besef dat elk gezin anders is en aanvaard dat gezinsorganisatie onstabiel is

   De manier waarop we ons gezinsleven, school en werk organiseren moet soms aangepast worden. Met de coronapandemie bijvoorbeeld, moesten we ineens vaker thuiswerken, en kregen kinderen afstandsonderwijs. Vanzelfsprekende afspraken moesten aangepast of heruitgevonden worden. Onze hulpbronnen zoals grootouders, leerkrachten of poetshulp waren niet (op dezelfde manier) inzetbaar. Bovendien is elk gezin anders. Nieuw samengestelde gezinnen en alleenstaanden moeten vaak nog een complexere puzzel leggen om alles geregeld te krijgen voor de kinderen.

    

3. Heb oog voor het aanpassingsvermogen, de veerkracht en de ‘gezinsromantiek’

   Wonderbaarlijk merkten we tijdens de coronapandemie op dat vele kinderen en ouders zich beter dan verwacht hebben aangepast. We leerden elkaar weer op positieve wijze beter kennen en herwaardeerden de relatie met onze gezinsleden of andere dierbaren. Het was ook een periode waar gezinnen en kinderen veel leerden over stresshantering en oplossingsvermogen. Het is belangrijk de voordelen, de leerrijke lessen en positieve zaken op te merken en mee te nemen. Niet eenvoudig, maar op langere termijn een ingesteldheid waar je de vruchten van plukt.

    

4. Wees je bewust van het gevoel van falen en zelfzorguitstel

   Omdat de rollen die we als ouders moeten vervullen soms door elkaar lopen, kan dit leiden tot spanningen in huis. Zeker nu thuiswerk voor een stuk ingeburgerd is, wordt de lijn tussen werk en gezinsleven vager. We horen ouders zeggen: "Ik kan precies niets goed meer doen, ik schiet tekort bij mijn gezin én op het werk". We zoeken dan niet altijd even snel hulp buiten het gezin, of willen anderen niet met onze beslommeringen belasten. Bij sommigen heerst er een tendens van volharding waardoor ophopende stress of zelfs parentale burn-out op de loer ligt. Hoe moeilijk ook, besef dat dit gevoel niet abnormaal is.

    

5. Het belang van ventileren, zelfzorg én steun vragen

   De valkuil is dat we minder tijd ‘écht alleen’ nemen om te ventileren en afstand te nemen. Besef dat een gebrek aan zelfzorg een risico op overbelasting met zich meebrengt. Zelfzorg en hulp durven vragen zijn cruciaal om veerkrachtig te blijven. Laat je emmer niet overlopen. Voorzie regelmatig een moment voor jezelf of om te ventileren. Praat met andere ouders om deze druk te normaliseren voor jezelf.

Richtlijnen voor het gezin

• Maak een (haalbare!) planning rond werk, gezin, vrije tijd en ontspanning, ook voor elk gezinslid apart. Dit is een groepsinspanning.
• Wees mild en flexibel in deze planning en denk bewust na wat mogelijk is. Stel prioriteiten. Bijvoorbeeld: Wat is nu echt nodig? Moet het huis elke week van boven tot beneden gekuist worden? Moet ik als ouder echt altijd beschikbaar zijn?
• Besef en geef aan dat het normaal is dat je niet altijd weet wat een goede oplossing is. Als ouder moet je je ook aanpassen, met vallen en opstaan.
• Probeer de momenten samen met kinderen werkvrij te maken. Wees écht aanwezig bij elkaar. Je leefruimte en werkruimte gescheiden houden, helpt daarbij.
• Zit af en toe samen als gezin om te praten. Kinderen en tieners hebben transparantie en een klankbord nodig. Adviseer of complimenteer elkaar over hoe vindingrijk er met stress omgegaan wordt. Heb aandacht voor de positieve zaken: ‘we doen het toch helemaal niet slecht, ook al is het niet altijd gemakkelijk.’

Tips rond zelfzorg

• Plan me-time in. Neem tijd en ruimte voor jezelf. Leg uit aan je partner en kinderen waarom je tijd voor jezelf nodig hebt. Dit geeft erkenning aan jouw behoefte hieraan en misschien ook aan die van anderen.
• Onderhandel met je werkgever. Durf te bespreken wat haalbaar is met je werkgever: flexibele werkuren, in welke blokken je werkt, wanneer niet, enz. Laat werkstress of angst om je job te verliezen niet in de weg staan. Je hebt recht op duidelijke afspraken én inspraak.
• Betrek je netwerk. Blijf je netwerk of steunfiguren aanspreken om hierover te praten: ventileren, raad vragen, tips uitwisselen. Zoek ondersteuning van een psycholoog indien nodig, deze maakt ook deel uit van je netwerk!

Heel lastige situatie? Bel de Luisterlijn

Merk je dat je te veel controle wilt en kom je niet meer tot rust? Ervaar je te veel spanningen thuis? Bel de Luisterlijn op T. 0800 88081 en krijg als klant van Helan gratis een luisterend oor via de telefoon. Iedere situatie is anders en vraagt aangepaste hulpmiddelen of oplossingen. Onze medewerkers staan klaar om te luisteren en te helpen.