Wanneer is het eigenlijk net genoeg?

Dit is niet een zoveelste artikel om een label te plakken. Wel komt het artikel voort uit een vorming die ik samen met een aantal kinderbegeleiders volgde bij Heder over uitdagend gedrag.

De informatie die ik daar opdeed wil ik graag verder verspreiden naar iedereen die er baat bij kan hebben. 

Over over- en onderprikkeling

Op sociale media word je tegenwoordig overspoeld met sensorische tafels. Er zijn facebookgroepen en Instagramaccounts waarbij je zelfs een heel pakket kan bestellen en winkels die sensorische pakketten verkopen. Het is een tendens die zeer aanwezig is en waar je misschien graag gebruik van maakt. 

Wat als jij nu net een kindje hebt die niet houdt van het vasthouden van die rijst (in perfecte kleuren). Of die helemaal niet zelf tot spel komt wanneer het schuim wordt toegevoegd aan de sensorische bak? Dan zou het kunnen (en ik wil het woordje kunnen echt onderstrepen want ik wil helemaal niet beweren dat dit dan gegarandeerd het geval is) dat jouw kindje sensorisch snel overprikkeld is. 

Het omgekeerde kan natuurlijk ook. Wanneer je een sensorische tafel aanbiedt aan jouw kindje speelt die er welgeteld 1 minuut mee om daarna op de tafel te klimmen, het balletje vanop de tafel weg te gooien en erachteraan te springen. Dan zou het kunnen (wederom kunnen) dat jouw kindje onderprikkeld is en net iets meer uitdaging nodig heeft dan gekleurde rijst en schepjes, potjes en balletjes. Het is over die prikkels en hoe hard ze binnen komen dat ik vandaag wil schrijven. 

Regulatie en co-regulatie

Eerst en vooral ben je als ouder nodig. Liefst van al zelf gereguleerd zodat je jouw kind mee kan co-reguleren en daardoor kan zorgen voor welbevinden. Dat je zelf rustig bent en tegemoet komt aan je eigen noden kan hier zeker in helpen.

Daarnaast is er verbinding nodig met de kinderen. Kinderen hebben deze verbinding (of aandacht) nodig om goed te kunnen ontwikkelen en jij als ouder hebt hier voelsprieten voor om jouw kind de verbinding te geven die hij/zij nodig heeft.

Wanneer je rekening houdt met het welbevinden, de co-regulatie en de verbinding kan er al heel wat antwoord geboden worden op uitdagend gedrag.  

Goed om te weten is dat bij uitdagend gedrag jouw kind ook iets meer van jou vraagt. Probeer hier verder te kijken dan het gedrag zoals met een ijsberg. Het topje van de ijsberg is zichtbaar: het gedrag.

Maar er zit nog een heel groot stuk ijs onder het water:

• persoonlijkheid
• eigenschappen
• motieven

Dit leidt naar de behoeften die het kind heeft.

Prikkels en prikkelverwerking

Prikkels zijn alles wat je zintuigen waarnemen. Dat gaat door naar je hersenen. Jouw hersenen hebben die zintuigelijke waarnemingen nodig om te kunnen functioneren.

Er zijn kinderen (en zeker ook volwassenen) waarbij de prikkels nu eenmaal harder of feller binnenkomen of waarbij er teveel prikkels tegelijkertijd binnenkomen. Deze kinderen zijn snel overprikkeld en hebben soms zelf een manier gevonden om hiermee om te gaan: ogen sluiten, oren toedoen, besluiten om bepaalde zaken niet te voelen, … Maar eigenlijk hebben ze jou ook nodig om met deze prikkels te kunnen omgaan, om ze (samen) te verwerken. 

Overprikkeling

Bij overprikkeling ben je overgevoelig aan sommige zintuigelijke prikkels. Dan komen er teveel prikkels tegelijkertijd binnen en alles even hard. De filter die onze hersenen normaal moet bieden, is dan niet aanwezig.

Je wordt overspoeld met prikkels en er is minder gewenning door de hersenen. Kleine kanttekening hierbij, hoe beter je welbevinden op dat moment hoe beter jouw hersenen erin slagen om al die zintuigelijke prikkels op te nemen en te verwerken.

Onderprikkeling

Bij onderprikkeling is er een grote nood aan veel en harde prikkels. Deze kinderen zijn nu eenmaal ondergevoelig en er komen te weinig prikkels binnen. Ze zijn zelf constant actief op zoek naar prikkels zoals:

• gooien
• lawaai maken
• fel licht
• stevige knuffels
• klimmen
• springen
• …

Ze hebben gewoon echt meer afwisseling nodig.

Het kan zich daarnaast ook heel passief gaan uiten, zoals de kinderen waar alles oké voor is. Ook zij hebben nood aan jullie om actief te worden.

Wat kan helpen bij over- of onderprikkeling?

Het is goed om te weten dat beweging helpt! Dans, fiets, speel tikkertje, ga van de glijbaan, klim, beweeg met de vingers, trek velcro los, gooi of schop, … dit kan kinderen écht al reguleren.

Nog liever samen buiten bewegen. Om terug mentale balans te vinden zodat jullie beter bestand zijn tegen de prikkels.

Gebruik ook concrete taal, voldoende op niveau van het kind. Gebruik plustaal: laat bv de ‘nee, dat mag niet’ achterwege en vervang hem door ‘hier kan je wel mee gooien’. Je kan ook voorwerpen of pictogrammen gebruiken om je woorden extra duidelijkheid te geven. 

Ook liedjes zingen doorheen de dag, tijdens het verschonen bijvoorbeeld, kan helpen.

Water toevoegen helpt vaak. In bad maar evengoed in een plastic potje water met lepeltjes aanbieden. (Het weer of de kledij moet het dan natuurlijk ook toelaten dat er gemorst mag worden met dat water.)

Als je het echt niet meer weet is het ook aan te raden om de ijsberg erbij te nemen en eens écht te kijken naar jouw kind. Want alle kinderen zijn van nature goed en vragen verbinding met jou. Er is echt niets mis om die extra aandacht te geven want kinderen vragen enkel waar ze op dat moment nood aan hebben. 

Het is hierbij erg belangrijk dat jij zelf gereguleerd bent, dat je zelf rustig bent en mentale ruimte vrij hebt om te kunnen co-reguleren.

Wanneer dit eens niet lukt of teveel is, kan je nadien reflecteren:

• Wat had de situatie misschien wel nodig?
• Wat kan je eventueel anders organiseren tijdens de dag?
• Waar heb jij nood aan?

Weet ook dat je nee mag zeggen als je weet waarop je nee zegt. Ja, je gaat dat zeker een aantal keer moeten herhalen maar er zijn grenzen en die hebben jullie onderling afgesproken en die mogen zeker worden toegepast.

Jij als ouder

Onderschat het niet, want je gaat eigenlijk constant monitoren wat jouw kind van je vraagt. Waar je kind nood aan heeft, de behoeftes achterhalen, inspelen op die individuele noden, verbinding maken en daarnaast zelf nog goed gereguleerd zijn. It’s a lot!

Ik wil met dit artikel zeker niets afdoen aan alle energie en liefde die je dagelijks aan jouw kind(eren) biedt, of een extra schuif met labels openen. Ik wil je wel laten vertragen en eens laten reflecteren over moeilijke momenten. Durf een stap achteruit te zetten en het moment te observeren om er nadien op terug te blikken en het aan te passen.