Diversiteit in kinderboeken

De Tiny boeken… kennen jullie ze nog? Stapels had ik er van liggen. Ik vond het heerlijk om te luisteren naar haar verhalen en de prenten in de boeken te bekijken toen ik zelf nog niet kon lezen. Zodra ik het alfabet onder de knie had en zelf begon te lezen, verloor ik connectie met haar.

Niet alleen omdat het best veel tekst was om te lezen, maar vooral omdat ik besefte dat haar vakantievriendin Cacao, waar ik mezelf in herkende, enkel goed was om haar parasol te dragen. 

Cacao had twee ouders die samen waren, ze was enig kind en had een hond. Ze woonde op de buiten en mocht met haar fiets alleen op pad. Ze had en was alles wat ik niet had en was. Hoewel ik daar geen grote trauma’s aan heb overgehouden (denk ik), is het wel jammer dat de wegen tussen mijn fictieve beste vriendin en mezelf scheidde. Want gelukkig besefte ik snel dat Tiny misschien eerder de uitzondering dan regel was. 

Een Amerikaans onderzoek verklaart dit vanuit een 'parasociaal contact': als je kennismaakt met fictionele personages die divers zijn, ga je de affectie die je voelt voor die personages ook projecteren op de echte wereld om je heen. 

Misschien is Tiny om die reden niet meer populair bij Gen Alpha en zal ze volgens mij ook geen comeback maken zoals veel andere zaken uit de nineties dat wel doen (Kiekeboe strips, Adidas sneakers met en zonder plateauzolen, klaptelefoons en geblondeerde blessen). 

De kinderen van vandaag kennen Wilma Wonder, een kind van deze tijd. Wilma is een zelfzekere, ondernemende kleuter. Ze stelt zich geen vragen bij het vriendje met het grote gezin, of haar vriendinnetje die geen mama heeft en bij haar oma woont. Ze heeft vriendjes die bruin en zwart zijn, en ook eentje die in een rolstoel zit. In de straat, waar ook het huis met de gele deur is, woont een kindje met twee mama’s.

Een verhaal over gender dat stereotypen doorbreekt, doet je misschien anders denken over bepaalde zaken. Lezen helpt om de wereld en de ander te ontdekken.

Kinderboeken zijn dus een heel goede manier om diversiteit laagdrempelig in de leefwereld van kinderen binnen te brengen. Door samen al op jonge leeftijd boeken te lezen over andere culturen, gezinssamenstellingen, sociaal economische status, mensen met beperkingen, verschillende gewoontes en kinderen met een andere huidskleur als hoofdpersoon, leg je al vroeg een goede basis voor een breed wereldbeeld. 

Het is via lezen dat we kennis en informatie opslaan. Educatieve boeken hebben voornamelijk dat doel voor ogen, maar ook fictieve verhalen brengen nieuwe inzichten bij. Het is door verhalen dat ons denken en wereldbeeld verruimd wordt op jonge leeftijd.

Ik moet dus geen tekening maken bij hoe belangrijk het is wat we dan aan onze kinderen voorlezen. Kinderboeken vormen een essentieel onderdeel van de ontwikkeling, maar evengoed audioverhalen of bepaalde televisieprogramma’s.
Audioverhalen openen deuren naar nieuwe werelden, stimuleren de verbeelding nog meer omdat ze geen prenten bevatten, en bieden waardevolle lessen.

In een steeds meer diverse samenleving is het van groot belang dat kinderboeken, audioverhalen, kinderpodcasts of welk medium dan ook waar verhalen aangeboden worden, die verhalen een afspiegeling zijn van deze diversiteit. Ze moeten niet alleen een venster bieden op andere culturen, identiteiten en ervaringen, maar ook fungeren als een spiegel waarin kinderen zichzelf of naasten kunnen herkennen.

Dit zijn schrijvers en uitgeverijen doorheen de tijd steeds beter gaan begrijpen en als ik de boekenkast van mijn dochter Thelma en zoon Ray aanvul, is het aanbod in dit soort kindermedia heel groot en heel divers. Ik geloof heel sterk in de meerwaarde en kansen hiervan.

Kansen om een generatie op te voeden die nog meer dan wijzelf open minded en standvastig zijn, die op de barricade gaan staan voor gelijkheid, vechten tegen onrecht en bewust en verwonderd in het leven staan. 

Ik vind het waanzinnig cool dat ik daaraan kan bijdragen, en al wat ik daarvoor moet doen is voorlezen. Ze krijgen van mij vanavond twee verhaaltjes, zonder daar zelfs over in onderhandeling te moeten gaan.

In de (boeken)kast van Thelma en Ray

Boeken

• Lou op weg naar school: Lou is voor het eerst onderweg naar school. Ze komen heel veel verschillende mensen en situaties tegen. De weg naar school is altijd een avontuur!
  Iedereen is anders. Dit wordt mooi in beeld gebracht in dit eenvoudige en herkenbare verhaal over de dagdagelijkse omgeving van kleine kinderen. Dit boek toont hoe mooi en divers onze samenleving is.

• Eén grote familie: Een lief inclusief prentenboek over verschillende nationaliteiten, gezinssamenstellingen en een meisje met het syndroom van Down.

• Het huis met de gele deur: Dit boek werd geschreven door Hanne Luyten ook bekend van ‘Niet aan Kind & Gezin vertellen” en de Wilma Wonder reeks. Het is een warm en gezellig kinderboek met als centrale thema dat iedereen anders is en zichzelf mag zijn. 

• En ze leefden nog: Liefhebbers van sprookjes? Elisabeth Lucie Baeten herschreef ze in een eigentijdse versie. Arïel houdt van waterpolo en heeft een papa die houdt van ballet. Doornroosje krijgt een burnout. Elke avond succes hier!

• Wilma Wonder reeks: Neemt kleuters iedere keer mee op avontuur met Wilma en haar vrienden. Ze hebben elks hun talenten en achtergrond en deze worden ingezet in alle situaties die ze tegenkomen. 

Audioverhalen

• Ruimtereizigers: Vrolijk en ontroerend luistertheater voor het hele gezin. Terwijl zijn ouders naar het tien minuten gesprek zijn, beleeft Mo een fantastisch avontuur en sluit vriendschap voor het leven. Geschreven door Enne Koens, muziek en liedjes van theatergroep Ausdauer, gezongen en gespeeld door Lottie Hellingman en Betty Schuurman. Govert Schilling vertelt op zijn aanstekelijk manier van alles over de ruimte. Gebaseerd op het boek: een kleine groene puddingplaneet (5+) van Enne Koens. 

• Peuter podcast: De podcast waarbij peuters interactief worden uitgedaagd om te bewegen en leren door te luisteren naar diverse verhaaltjes. De verhaaltjes gaan over onderwerpen waarin peuters zich gehoord kunnen voelen en leren omgaan met ervaringen en emoties.

• Tante Truus Troela en de Stoute Kinderen Show: Podcast met korte grappige verhaaltjes en liedjes voor de kleintjes. Er is een tandenpoetslied, een dromenlied en een hoorspel over Washandje die uit logeren gaat bij zijn tante Theedoek en oom Baddoek. ‘s Nachts krijgt hij bezoek van het mannetje Humpy Heimwee…